Czym jest SOC i jak powinien działać?

Security Operation Centers (SOC), znane również jako Information Security Operation Centers (ISOC), stały się obecnie kluczowym elementem strategii cyberbezpieczeństwa. Niezależnie od tego, czy jest wewnętrzny, czy outsourcowany – SOC odpowiada za monitorowanie, wykrywanie i reagowanie na incydenty bezpieczeństwa w czasie rzeczywistym. Łączy w sobie ekspercką wiedzę i najnowocześniejsze technologie, aby zapewnić proaktywną i reaktywną ochronę przed coraz bardziej wyrafinowanymi cyberzagrożeniami

Gdy 43% ataków jest przeprowadzanych w ciągu zaledwie kilku sekund, reakcja SOC musi być tak skuteczna, jak to tylko możliwe.

Jak działa SOC?

Działanie SOC opiera się na ustrukturyzowanym, hierarchicznym i wielopoziomowym podejściu: monitorowaniu, wykrywaniu, analizie, reagowaniu na incydenty, zarządzaniu zagrożeniami oraz nieustannej optymalizacji procesów i technologii. SOC zapewnia ciągłe monitorowanie sieci, aplikacji i punktów końcowych, takich jak komputery, serwery lub inne podłączone urządzenia, działając 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.

Aby zrealizować tę złożoną misję, SOC opiera się na multidyscyplinarnym zespole, którego zróżnicowane role są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania cyberbezpieczeństwa. Jednak nie bez powodu powszechna jest opinia, że „każda firma ma swój własny SOC”: strategie i umiejętności są dostosowane do potrzeb i zasobów każdej organizacji, więc poniższa lista nie jest wyczerpująca.

• Analityk SOC: Stoi na pierwszej linii frontu. Monitoruje systemy w czasie rzeczywistym w celu wykrycia podejrzanej aktywności. Ocenia alerty generowane przez systemy bezpieczeństwa, odfiltrowuje te fałszywe (albo fałszywie pozytywne) i eskaluje poważne incydenty do dalszej analizy. Jego rola jest kluczowa dla szybkiej i odpowiedniej reakcji na zagrożenia.
• Inżynier ds. bezpieczeństwa: Odpowiedzialny za zarządzanie i rozwój narzędzi bezpieczeństwa. Konfiguruje, wdraża i optymalizuje je. Zapewnia również integrację nowych technologii w ramach SOC w celu utrzymania solidności ochrony infrastruktury.
• Architekt bezpieczeństwa: Projektuje ogólną architekturę bezpieczeństwa organizacji, zapewniając, że każdy element sieci jest zoptymalizowany w spójny i skuteczny sposób. Odgrywa kluczową rolę w planowaniu środków bezpieczeństwa i wdrażaniu solidnych polityk zapobiegających cyberatakom.
• Kierownik SOC: Jako Manager nadzoruje wszystkie codzienne operacje, koordynuje zespoły i zapewnia, że procesy reagowania na incydenty są skutecznie przestrzegane. Jest on również odpowiedzialny za ciągłe szkolenie zespołów i aktualizowanie scenariuszy bezpieczeństwa w odpowiedzi na nowe zagrożenia.
• Ekspert ds. reagowania na incydenty: Jest odpowiedzialny za interwencję podczas krytycznych incydentów. Przeprowadza dokładne dochodzenie, identyfikuje źródło ataku, ocenia zakres szkód i proponuje rozwiązania. Ściśle współpracuje z zespołami prawnymi i innymi odpowiednimi działami, aby zapewnić kompleksowe zarządzanie incydentami.
• Analityk ds. analizy zagrożeń: Koncentruje się na proaktywnej analizie pojawiających się zagrożeń. Monitorując trendy i taktyki cyberprzestępców, dostarcza cennych informacji, które pozwalają SOC przygotować się i bronić przed potencjalnymi atakami, zanim one nastąpią.

Większość zespołów SOC stosuje hierarchiczną strukturę do zarządzania incydentami bezpieczeństwa, choć organizacja ta może się różnić w zależności od podmiotu. Jest ona podzielona na następujące poziomy:

Poziom 1 - monitoruje alerty i eskaluje je w razie potrzeby.
Poziom 2 - jest bardziej doświadczony, rozwiązuje problemy i przywraca systemy.
Poziom 3 - aktywnie wyszukuje luki w zabezpieczeniach i wzmacnia środki bezpieczeństwa. Poziom 4 - nadzoruje całą operację, działa jako łącznik z resztą firmy i zapewnia zgodność z przepisami.

Regulacje prawne

Compliance nie jest już tylko obowiązkiem. To temat przewodni, który kształtuje każdą decyzję. Jak odpowiednio zabezpieczać swoje środowisko IT w świecie, w którym przepisy wyznaczają zasady gry, a zagrożenia stale ewoluują?

Na początku 2000 roku implementacja SOC często obejmowała podstawowe wdrażanie modułów zbierających logi i scentralizowane zarządzanie alertami. Jednak ostatnie zmiany regulacyjne, choćby na przykład te we Francji związane z ustawą LPM (Loi de Programmation Militaire) i wymaganiami PDIS (Prestataires de Détection des Incidents de Sécurité), doprowadziły do istotnych zmian.

Nowe zasady wymagają rygorystycznych struktur monitorowania, w tym obowiązku wykrywania określonych rodzajów ataków i powiadamiania ANSSI (Francuskiej Narodowej Agencji Cyberbezpieczeństwa) w przypadku naruszenia. Jednocześnie architektura SOC stała się bardziej złożona wraz z wprowadzeniem segmentowanych stref zaufania i rozszerzonym zakresem monitorowania. Obejmuje teraz nowe typy urządzeń, takie jak serwery i urządzenia mobilne. Co więcej, krajobraz regulacyjny stał się bardziej rygorystyczny wraz z implementacją standardów takich jak RODO (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), które nakłada ścisłe ograniczenia na przetwarzanie danych osobowych. Te rygorystyczne ramy, choć stanowią wyzwanie, skłaniają SOC do zwiększania poziomu dojrzałości i integrowania nowych ról, takich jak inspektorzy ochrony danych (IOD), w celu zapewnienia ciągłej zgodności.

SOC, CSIRT, CERT: Trzej muszkieterowie cyberbezpieczeństwa?

CERT (Computer Emergency Response Team), CSIRT (Computer Security Incident Response Team) i SOC (Security Operations Center) tworzą razem połączony ekosystem cyberbezpieczeństwa, w którym każdy podmiot odgrywa kluczową i uzupełniającą rolę.

• CERT może być postrzegany jako strategiczny mózg tej struktury. Monitoruje ewolucję zagrożeń, centralizuje prośby o pomoc po incydentach bezpieczeństwa na dużą skalę (często krajowych lub sektorowych), identyfikuje nowe luki w zabezpieczeniach i opracowuje zalecenia dotyczące ich łagodzenia lub łatania. Informacje te są następnie udostępniane CSIRT i SOC.
• CSIRT działa jako ramię wykonawcze, bezpośrednio interweniując podczas incydentów bezpieczeństwa. Jest podobny do CERT, ale często działa wewnątrz organizacji lub na poziomie regionalnym. Niezależnie od tego, czy jest to firma prywatna, komercyjna czy publiczna, wykorzystuje dane wywiadowcze dostarczone przez CERT i innych partnerów do analizowania zagrożeń, koordynowania reakcji i przywracania dotkniętych systemów. CSIRT jest również odpowiedzialny za wdrażanie środków naprawczych, aby zapobiec ponownemu wystąpieniu incydentów, zapewniając, że wyciągnięte wnioski są zintegrowane z praktykami bezpieczeństwa organizacji.

Sprawdzone metody w zakresie SOC

Sukces SOC zależy od efektywnej synergii między zasobami ludzkimi a odpowiednimi technologiami. Jego zrównoważony rozwój i wydajność zależą od dobrze zdefiniowanej strategii, która płynnie łączy te dwa wymiary.

Czynnik ludzki: Filar bezpieczeństwa

Często uważani za najsłabsze ogniwo, ludzie w rzeczywistości stanowią podstawę cyberbezpieczeństwa, zwłaszcza w wysokowydajnym zespole SOC. Umiejętności i zaangażowanie operatorów są niezbędne do zapewnienia szybkiej i odpowiedniej reakcji na zagrożenia. Pierwszym kluczem do sukcesu SOC jest docenianie i rozwijanie ludzkiej wiedzy specjalistycznej. Szkolenia zapewniają wysoki poziom czujności i kompetencji w obliczu coraz bardziej subtelnych zagrożeń. Regularne audyty i testy penetracyjne są również niezbędne do utrzymania solidności zespołu SOC. Nie tylko oceniają poziomy bezpieczeństwa, ale także pomagają korygować procesy w oparciu o nowo zidentyfikowane luki w zabezpieczeniach, zapewniając, że zespół jest dobrze zorientowany i skuteczny.

Arsenał technologiczny: Proaktywna obrona

Poza czynnikiem ludzkim skuteczny SOC musi opierać się na zestawie zaawansowanych narzędzi dostosowanych do jego środowiska. Tradycyjne rozwiązania, takie jak systemy filtrowania, firewalle, serwery proxy lub systemy zapobiegania włamaniom (IPS), odgrywają ważną rolę jako pierwsza linia obrony. Podobnie narzędzia takie jak rozwiązania Endpoint Detection and Response (EDR) i platformy Security Orchestration, Automation and Response (SOAR) zapewniają automatyzację i możliwości zarządzania incydentami, które zmniejszają obciążenie zespołów. Aby jednak przewidywać zagrożenia, zanim dotrą one do krytycznych zasobów, innowacyjnym rozwiązaniem dla SOC jest Network Detection and Response (NDR). Jego skuteczność zapewnia natychmiastowe wykrywanie i pełną widoczność.

Cyber Threat Intelligence (CTI) odgrywa kluczową rolę, uzupełniając te narzędzia, a nawet je wspierając, a przede wszystkim wzbogacając wykrywanie zagrożeń o kontekstową cyberanalizę. Dzięki zautomatyzowanemu pozyskiwaniu CTI dostarcza istotnych informacji, które zasilają proces decyzyjny SOC. Pozwala to na dostosowanie i optymalizację narzędzi technologicznych zgodnie z aktualnym krajobrazem zagrożeń. Poprzez ciągłe łączenie SOC z szerszym kontekstem, CTI zwiększa nie tylko wydajność ludzi, ale także skuteczność kompatybilnych technologii. Zapewnia to, że każde podjęte działanie jest świadome, precyzyjne i dostosowane do realiów obecnych zagrożeń.

NDR w systemach SOC

NDR (Network Detection and Response) umożliwia ciągłe monitorowanie ruchu sieciowego (także zaszyfrowanego) i identyfikuje podejrzane zachowania od najwcześniejszych słabych sygnałów. Dzięki szczegółowemu wglądowi w ukryte zagrożenia, opartemu na kompleksowej analizie metadanych, NDR firmy Gatewatcher oferuje proaktywną ochronę, która znacznie wykracza poza tradycyjne metody. Zaprojektowany z myślą o bezproblemowej i niezależnej integracji z istniejącym ekosystemem cyberbezpieczeństwa, jest łatwy w konfiguracji i umożliwia wczesne, wielowektorowe wykrywanie zagrożeń. Takie podejście ma kluczowe znaczenie dla SOC, ponieważ żadna pojedyncza technologia nie jest wystarczająca do przeciwdziałania różnorodności zagrożeń. Atak często składa się z wielu złośliwych narzędzi o różnych możliwościach, wymagających różnych metod wykrywania.

NDR opiera się na platformie wykrywania, która łączy sztuczną inteligencję (AI), uczenie maszynowe (ML), analizę dynamiczną i statyczną, a także analizę plików. Umożliwia to wykrywanie zagrożeń na każdym etapie ich cyklu życia, od rekonesansu po eksfiltrację. Aby ulepszyć wykrywanie zagrożeń, Gatewatcher udostępnia własne rozwiązanie Cyber Threat Intelligence (CTI). Oferuje jednak również możliwość łączenia się z innymi źródłami danych wywiadowczych.

Każdy silnik detekcji generuje odrębne alerty w zależności od typu zagrożenia, zasobu lub użytkownika, którego dotyczy zagrożenie. Alerty te są klasyfikowane pod kątem poziomu ryzyka w celu wygenerowania oceny ryzyka, umożliwiając SOC skuteczne określenie priorytetów detekcji, którymi należy się zająć. Takie podejście pomaga zapobiegać przeciążeniu alertami. Tym samym eksperci SOC zyskują również głęboką kontrolę i wiedzę na temat systemu informatycznego (IS). A to wszystko dzięki automatycznemu wykrywaniu zasobów i mapowaniu zachowań użytkowników, prowadzonemu w sposób pasywny.

Poza bezpieczeństwem NDR pomaga również spełnić wymogi zgodności i daje możliwość zbudowania globalnej i skalowalnej strategii. W czterech kluczowych krokach identyfikuje (inwentaryzacja i mapowanie), chroni (kontrola ruchu wschód/zachód i północ/południe, suwerenna ochrona krytycznych danych), wykrywa (wszystkie rodzaje zagrożeń od najwcześniejszych oznak, loguje, kwalifikuje) i reaguje (priorytetowe traktowanie, orkiestracja i zautomatyzowana naprawa pod kontrolą SOC). Są to podstawowe zasady dla każdej regulacji, np.: PDIS, LPM, RODO itp.

W ten sposób NDR uzupełnia tradycyjny arsenał obronny, oferując proaktywną ochronę i skutecznie reagując na wszystkie rodzaje zagrożeń wymierzonych w system informatyczny.

SOC w kilku słowach...

W świecie, w którym cyberataki ewoluują w zawrotnym tempie, a wraz z rozwojem sztucznej inteligencji, zwłaszcza GenAI, powodującej szybką zmianę TTP, z którymi trzeba się zmierzyć, dobrze zaprojektowany SOC jest niezbędny. Posiadanie odpowiednich zasobów ludzkich i technologicznych pozwala zespołom skupić się na tym, co naprawdę ważne. Nie chodzi tylko o zmniejszenie ryzyka; chodzi również o uwolnienie zespołów od powtarzalnych zadań, aby mogły skoncentrować się na tym, co naprawdę ważne. A ponieważ każda firma jest wyjątkowa, skuteczny SOC opiera się na inteligentnym zarządzaniu: mądrym inwestowaniu tam, gdzie jest to potrzebne, w celu ochrony zasobów i użytkowników.